ජෛව පද්ධති කෙරෙහි බලපාන දේශගුණික සාධක

කාලගුණය

කාලගුණය යනු යම් ප‍්‍රදේශයක, යම් නිශ්චිත කෙටි කාල සීමාවක් තුළ වායුගෝලයේ පවතින ස්වභාවයයි.

දේශගුණය

දේශගුණය යනු දීර්ඝ කාලයක් තුළ යම් ප්‍රදේශයක කාලගුණික දත්ත අධ්‍යයනය කර දක්වන සාමාන්‍ය පරිසර තත්ත්වයයි.

ප්‍රධාන දේශගුණික සාධක

• වර්ෂාපතනය
• ආලෝකය
• උෂ්ණත්වය
• සුළඟ
• සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාව
• වායුගෝලීය පීඩනය

දේශගුණික සාධක ජෛව පද්ධති කෙරෙහි ඇති කරන බලපෑම 

වර්ෂාපතනය

• කෘෂිකාර්මික කටයුතු කෙරෙහි බලපෑම

වර්ෂාපතන රටාව අනුව ගොවිතැන් කිරීම

    උදා: යල හා මහ කන්නවල දී වී හා ක්ෂේත්‍ර බෝග වගා කිරීම

                යල කන්නය : මාර්තු සිට අප්‍රේල් - සංවහන වැසි (පළමු                            අන්තර් මෝසම) මැයි සිට සැප්තැම්බර් - නිරිත දිග මෝසම

                මහ කන්නය : ඔක්තෝම්බර් සිට නොවැම්බර් - සංවහන වැසි                  (දෙවන අන්තර් මෝසම) දෙසැම්බර් සිට පෙබරවාරි - ඊසාන                     දිග මෝසම

වර්ෂාව නිසා වන හිතකර බලපෑම්

• ශාක වර්ධනයට අවශ්‍ය ජලය ලැබීම
• බිම් සැකසීම පහසු වීම
• ජල පෝෂකවලට ජලය ලැබීම
• භූගත ජලය පෝෂණය වීම
• ගුණාත්මක තෘණ නිෂ්පාදනය ඉහළ යාම

වර්ෂාපතනය අධික වීම නිසා බලපෑම්

• මෝය කට ආශ්‍රිත ප්‍රදේශවලට බහුල ව පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ලැබීම නිසා මත්ස්‍ය ගහණය වැඩි වීම.
• ගංවතුර වල අඩංගු අවලම්බන නිසා මසුන්ගේ කරමල් තුවාල වීම, ශ්වසන අපහසුතා ඇති වීම හා බිත්තර විනාශ වීම නිසා මත්ස්‍ය ඝනත්වය අඩු වීම
• මත්ස්‍ය අස්වනු නෙළීමේ සහ සැකසීමේ ගැටලු ඇති වීම
• ලවණ සාන්ද්‍රණය අඩු වීම නිසා කිවුල්දිය මත්ස්‍ය කර්මාන්තයට බාධා ඇති වීම
• නිදැලි ක්‍රමයට ඇති කරන සතුන් කෙරෙහි අයහපත් ලෙස බලපෑම
• රොන්මඩ ජලාශවල තැන්පත් වීම නිසා ජලාශ ධාරිතාව අඩු වීම
• ජලජ පරිසර පද්ධතිවලට රසායන ද්‍රව්‍ය හා බැර ලෝහ එකතු වීම , ඒවා ආහාර දාම ඔස්සේ මිනිසාට ගමන් කර අහිතකර බලපෑම් ඇති කිරීම - උදා - සුපෝෂණය
• පාංශු ඛාදනය - මතුපිට අපධාවය වැඩි වීම
• බෝගවල යාන්ත්‍රික හානි (ශාක ඇද වැටීම, මල් හා ඵල හැලීම)
• පරාග සේදී යාම නිසා පරාගනයට බාධා ඇති වීම
• බෝග අස්වනු නෙළීම හා සැකසීම වැනි ක්‍රියාවලිවලට බාධා ඇතිවීම, පසු
• අස්වනු හානි ඇති වීම
• රෝගකාරක ව්‍යාප්ත වීම
• ඉදි කිරීම්වලට බාධා ඇති වීම

වර්ෂාපතනය අඩු වීම නිසා ඇති වන අහිතකර බලපෑම්

• මත්ස්‍ය අභිජනන රටා වෙනස් වීම
• ස්වාභාවික පරිසර පද්ධති කෘෂිකාර්මික පද්ධති, ජෛව පද්ධති විනාශ වීම
• ජලාශ සිඳී යාම නිසා ඒවායේ සිටින ජලජ ජීවීන් මිය යාම
• නියං කාලවල දී ජලයේ ලවණතාව වැඩි වීම
• ජීවී සංක්‍රමණ රටා, ප්‍රජනන රටා, පෝෂක රටා වෙනස් වීම නිසා මත්ස්‍ය අස්වැන්න අඩු වීම

උෂ්ණත්වය

        * කෘෂිකාර්මික කටයුතු සඳහා බලපෑම

බීජ ප්‍රරෝහණය, ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය, උත්ස්වේදනය, ශ්වසනය හා පුෂ්පීකරණය යන ක්‍රියාවලි සඳහා උෂ්ණත්වය බලපායි.

    උදා: 

• බීජ ප්‍රරෝහනයේ දී උෂ්ණත්වය භාවිත කර බීජ සුප්තතාව ඉවත් කළ        හැකි ය.
• ගෝවා, කැරට් වැනි ශාකවල පුෂ්ප හට ගැනීමට අඩු උෂ්ණත්ව තත්ත්ව අවශ්‍ය වේ.
• අර්තාපල්වල ආකන්ධ වර්ධනයට රාත්‍රි උෂ්ණත්වය බලපායි. වැඩි උෂ්ණත්වවල දී ශ්වසන වේගය වැඩි වීම, ආහාර සංචිත අඩු වීමට හේතු වේ.
• ශාක වර්ධක ප්‍රචාරණයට උෂ්ණත්වය බලපායි. ශාක අතු ඉක්මනින් මුල් අද්දවා ගැනීමට ඉහළ උෂ්ණත්වය භාවිත කෙරේ. පොලිතිං උමං, හරිතාගාර, සූර්යය ප්‍රචාරක ව්‍යූහවල දී ඉහළ උෂ්ණත්ව භාවිතයට ගනු ලැබේ.
• බෝග අස්වනු නෙළා ගත් පසු ඒවා සැකසීම හා ගබඩා කිරීමට ප්‍රශස්ත උෂ්ණත්ව තත්ත්ව යොදා ගනු ලැබේ.
• උෂ්ණත්වය අඩු හා වැඩි වූ විට ගොවිපොළ සතුන් පීඩාවට පත් වීම නිසා නිෂ්පාදනය අඩු වීම

       උදා - වැඩි උෂ්ණත්වයේ දී ගොවිපොළ සතුන් පීඩාවට පත් වී                             නිෂ්පාදනය අඩු වීම (කිරි හා බිත්තර), ආහාර ආගනුව අඩු                         වීම, ලිංගික පරිණතියට ගත වන කාලය වැඩි වීම.

• ගොනුන්ගේ ශුක්‍රාණුවල ගුණාත්මක බව අඩු වීම
• පරාග වියළීම නිසා බෝග අස්වනු අඩු වීම උදා: වී

       * ආහාර ද්‍රව්‍ය නරක් වීමට බලපාන ක්ෂුද්‍රජීවී ක්‍රියාකාරිත්වය කෙරේ             උෂ්ණත්වය බලපායි.

       * වැඩි උෂ්ණත්වය නිසා සමහර ජීවීන් තුරන් වීම සිදු වීම

       * සාගර ජලයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම කොරල්පරවලට අහිතකර               ලෙස බලපෑම

       * පාරිසරික උෂ්ණත්වය ඉහළ යන විට සාගර ජල මට්ටම් ඉහළ යාම           නිසා වෙරළාශ්‍රිත හා පහත් බිම් සාගරයෙන් යට වීමෙන් පස අධික             ක්ෂාරීයතාවට පත් වීම

ආලෝකය

• ශාක ප්‍රභාසංස්ලේෂණය, ශ්වසනය, වර්ණක සංශ්ලේෂණය, උත්ස්වේදනය යන ක්‍රියාවලි සඳහා බලපායි.
• ශාක ප්‍රභාවර්තී චලන සඳහා වැදගත් වේ.
• ජලජ පරිසර පද්ධතිවල ප්ලවාංග හා ජලජ පැළෑටි වර්ධනය වීමට
• සත්ත්ව පාලනයේ දී ඇතැම් ගොවිපොළ සතුන් ආලෝකය සඳහා සංවේදී වේ.

       උදා: කුකුළු පැටවුන්ට කෘත්‍රිම ව ආලෝකය සැපයීම

• දිවා කල දිග වැඩි වන විට කිකිළියන්ගේ ලිංගික පරිණතිය ඉක්මන් වේ.
• අධික ආලෝක තීව්‍රතාවක් ඇති විට එළවලු, පලතුරුවල වයනයට හානි සිදු වේ.
• ඵලවල වර්ණක වියෝජනයට බලපායි.

සුළඟ

        මද සුළඟ

• පරාගණයට හා ප්‍රභාසංශ්ලේෂණයට හිතකර ව බලපායි
• පරිසර උෂ්ණත්වය වැඩි වීම සමනය කරයි.

       අධික සුළඟ

ශාකවලට අහිතකර ලෙස බලපෑම් ඇති කෙරේ.

       උදා - 

• ශාකවලට යාන්ත්‍රික හානි සිදු වීම
• විසුරුම් ජල සම්පාදනයට බාධා වීම
• බෝග අස්වනු සැකසීමේ දී / පිරිසිදු කිරීමේ දී / අස්වනු වියළීමේ දී බාධා ඇති වීම
• රෝග හා පළිබෝධ ව්‍යාප්තිය වැඩි වීම
• ධීවර කටයුතුවලට බාධා ඇති වීම
• උත්කුපායනය සිදු වීම (සාගර ප්‍රදේශවල සුළං තත්ත්ව මගින් සමුද්‍ර පතුළේ ඇති කාබනික ද්‍රව්‍ය මතුපිටට ඒම. එවිට මත්ස්‍ය සම්පත අධික වේ.)
• අධික සුළං පාංශු ජලය වාෂ්පීකරණය වේගවත් කෙරේ.
• අධික සුළං තත්ත්ව යටතේ පස් අංශු, දුහුවිලි අංශු ගසාගෙන ගොස් ජලාශවලට එකතු වීම නිසා ජලාශවල ආවිලතාව (Turbidity) වැඩි වේ. එය මත්ස්‍ය ගහනයට අහිතකර ලෙස බලපායි.

සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාව

• වර්ෂා කාලයේ දී සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාව වැඩි වීම හේතුවෙන් ශාක රෝග ව්‍යාප්තිය වැඩි වේ.
• අස්වනු නෙළීම, සැකසීම, ගබඩා කිරීම සඳහා සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාව ප්‍රශස්ත ව තිබිය යුතු ය.
• ශාකවල උත්ස්වේදන ක්‍රියාවලියට බලපායි.

වායුගෝලීය පීඩනය

ඉහළ වායුගෝලීය පීඩනය කාලගුණ තත්ත්වවලට බලපෑම් ඇති කරයි.

• වැඩි පීඩන තත්ත්ව යටතේ වලාකුළු වර්ධනය නොවන නිසා වැසි රහිත තත්ත්වයක් ඇති වේ.
• අඩු පීඩන තත්ත්ව යටතේ වලාකුළු වර්ධනය වේගවත් වන නිසා දැඩි වර්ෂාපතනයක් සහ අකුණු සහ සුළං මගින් අහිතකර බලපෑම් ඇතිවේ.
• අඩු පීඩන තත්ත්ව යටතේ දී දැඩි වර්ෂාපතනයක් ඇති වන හෙයින් ගංවතුර, නාය යාම් වැනි ස්වාභාවික විපත් ඇති වේ.